ÖZOFAGUS YANIKLARI

• Güçlü asit ve alkali maddelerin içilmesi ile  özofagusta oluşan yanıklara koroziv özofagus yanığı (KÖY) ve bunların etkileri sonucu gelişen darlığa  koroziv özofagus darlığı (KÖD)  adı verilir. Bu maddeler sıklıkla 6 yaş altı çocuklarda kaza ile, adölösan dönemdeki çocuklarda da genelde intihar amacıyla içilir. Güçlü koroziv maddelerin, özellikle alkalilerin içilmesi akut perforasyon ve ölümlere neden olabilir. Akut dönemi atlatan hastalarda ise gelişen özofagus darlığı sorun olmaktadır.
• KÖY’ e en sık neden olan etkenler, kuvvetli bazlar olan NaOH ve Na2HCO3.  Yanıklara alkalilerden sonra ikinci sıklıkta; HCl, H2SO4 gibi asitler yol açar. Son yıllarda ise alkalen piller koroziv ajan olarak öne çıkmaktadır.
• KÖY tedavisinin ana ilkelerini, hasarı artıran infalamatuar olayın, hasarlanan epitelde kolayca oluşabilen bakteri kolonizasyonunun ve sonrasında gelişebilen darlığın engellenmesi oluşturur.  Kortikosteroidler, klinik kullanıma girmiş farmakolojik ajanlar  olsalar da bazı yazarlar tarafından darlık önlemede etkilerinin olmadığı bildirilmiştir.  Bu amaçla kullanılan diğer maddeler; pentoksifillin, heparin, epidermal büyüme faktörü, seks steroidleri,  metatroksat olarak sıralanabilir. Darlıkların tedavisinde bu ajanlara ek olarak uzun süreli dilatasyonlar da gerekmiştir.

Klinik seyir üç ana döneme ayrılır:

• Akut Dönem: İlk iki haftalık süreyi kapsar. Özofagus infeksiyon, gangren ve perforasyona eğilimlidir. Özofagus ilk haftanın sonunda ve ikinci haftanın başında delinme açısından en hassas dönemindedir.
• Skatrizasyon Dönemi: Disfajinin yavaş yavaş ilerlediği üçüncü ve dördüncü haftaları kapsar. Özofagusta oluşan hasar bağ dokusu elemanlarınca onarılır.
• Darlık Dönemi: Gelişen aşırı fibrotik dokunun kontrakte olması sonucu darlık oluşur. Darlığın gelişiminin tamamlanması yıllarca sürebilir.

Tedavi:

• Hastalarda gelişen şok, laringiyal ödem ve aspirasyon pnömonisine karşı önlemler alınır. İçilen maddenin bileşimi, yoğunluğu ve miktarı öğrenilmeye çalışılır. Dudaklar, dil, farinks, larinks ve muhtemel gastrik perforasyonlar nedeniyle karın muayenesi ihmal  edilmemelidir. İlk 12-24 saat içinde özofagoskopi yapılır. Bu süreden sonra özofagus ödem ve yangı nedeniyle frajildir. Bu nedenle özofagoskopi risklidir
• Koroziv madde içtiği düşünülen hastanın ağız içi, ılık  su ile yıkanabilir. Koroziv maddenin içimi esnasında oluşan yanığın ağrılı olması nedeni ile içilen miktarın genelde az olduğu görülür. Nötralizasyonun, antidot ile gastrik lavajın ve kusturmanın yeri yoktur. Büyük çocuklarda ve adölosanlarda amaç intihar girişimi olduğunda koroziv maddenin çok miktarda alındığı düşünülür.
• Bakteriler özofagus yanığında, perforasyon olmamasına karşın yanmış mukozadan mediastene kolayca invaze olurlar. Önce aspirasyon pnömonisi daha sonra da bakteriyel pnömoni oluşur. Ayrıca özofagusta granülasyon dokusu üzerinde kolayca patolojik bakteri kolonizasyonu gelişir. Bu nedenler ile KÖY’ de tartışmasız parenteral olarak yaklaşık 10 gün süre ile antibiyotikler kullanılır.
• Steroid kullanımı erken dönemde, şiddetli yangının yaratacağı hasarın, skatrizasyonun ve bunu takiben gelişebilecek darlığın engellenmesini ya da en aza indirilmesini amaçlar. Steroidler tercihen 12 saat olmak üzere ilk 48 saat içinde 1-2 mg/Kg/gün dozu ile başlanıp en az 3 hafta süre ile uygulanırlar. Ancak steroid kullanımı tartışmalıdır.
• Özofagusta darlık oluşursa hasta dilatasyon programına alınır. Yeterli genişliğe ulaştığında dilatasyonlar seyrekleştirilir ve bir yıl sonunda darlık nüksü yoksa sonlandırılır. Ağır darlık düşünülen hastalarda tekrarlanan dilatasyonlar esnasında perforasyon riski fazladır. Ayrıca günümüzde balonla dilatasyon olanağı bulunmaktadır. Bu komplike ve riskli işlemlerin tümü Göztepe Çocuk Cerahisi Kliniğinde yapılmaktadır.