PRENATAL HİDRONEFROZ NEDİR?

• Anne karnındaki bebeğin böbrek pelvisinin (idrarın toplandığı böbrek kısmı) Normalden geniş saptanmasına prenatal hidronefroz denir. Göztepe Çocuk Cerrahisi kliniği, çocuk nefroloji bölümü ile beraber bu bebklerin takip ve tedavilerinin başarıyla yapmaktadır. Bu konu hakkında merak ettikleriniz:
• Hidronefroz gebeliğin hangi döneminde saptanabilir? Anne karnındaki bebeğin böbrekleri 10-12. Haftada idrar üretmeye başlar. Böbreklerdeki genişleme ise 4. aydan sonra saptanabilir.
• Hidronefroz anne karnında bebeğim için ciddi bir risk teşkil eder mi? Çoğunlukla anne karnında risk teşkil edecek bir durum ortaya çıkmaz. Ancak idrar yolundaki tıkanıklık her iki böbreği de etkiliyor ve çok ciddiyse idrar akımı ve amniyon sıvısının azalması sonucu bebekteki büyüme ve gelişme etkilenebilir. Bu durumda bebeğiniz yakından takip edilecek ve gerekirse anne karnında girişim planlanabilecektir.
• Bebeğimde hidronefroz varsa normal doğum yapabilir miyim? Bebeğinizde hidronefroz olması doğum şeklini etkilemez. Doğum şeklininzi etkileyecek başka bir neden yoksa normal doğum yapabilirsiniz.
• Bebeğimde hidronefroz saptanması diğer bebeklerimde de hidronefroz olacağı anlamına mı geliyor? Hayır ailesel geçiş saptanmamıştır.
• Doğum sonrası beni neler bekliyor?
• -Anne karnında hidronefroz tanısı konulmuş bir çok bebekte hidronefroz doğum sonrası kendiliğinden gerileyebilir ve doğumdan sonra 3. Günde yapılan ultrasonografide saptanmayabilir.
• -Doğum sonrası 3. ve 20.  Günlerde yapılan kontrol ultrasonografilerde hafif veya orta şiddette hidronefroz saptanan hastalar gerekirse koruyucu antibiyotik tedavisiyle takibe alınırlar ve ayırıcı tanı için tetkik edilirler. Bu bebeklerde böbrek fonksiyonları genellikle etkilenmez. %25 kadarında cerrahi tedaviye gereksinim olabilir.
• – İleri derecede hidronefroz saptanan hastaların ise böbrek fonksiyonları büyük olasılıkla etkilenmiştir ve %75 cerrahi tedaviye gereksinim olabilir. Göztepe çocuk cerrahisinin deneyimli ekibi bu ameliyatları başarıyla gerçekleştirmektedir.
• HİDRONEFROZ NEDENLERİ NELERDİR?
• Böbrek genişlemesine neden olan 2 ana neden vardır:
• İdrar torbasından böbreklere doğru idrarın geri kaçışı nedeniyle böbreklerde genişleme olması (Bakınız vezikoüreteral refü)(link)
• İdrar yollarının herhangi bir yerinde tıkanıklık nedeniyle böbreklerde genişleme olması. Tıkanıklık bölgeleri:
• -Üretero-pelvik bileşke darlığı: Böbrek pelvisinin çıkışında pelvisin üreterle birleştiği yerde (idrarı böbrekten mesaneye (idrar torbası) taşıyan idrar yolu) darlık vardır.
• -Üretero-vezikal bileşke darlığı: Üreterin idrar torbasına girdiği yerde darlık mevcuttur. Bu durumda hem üreterde hem de böbrek pelvisinde genişleme mevcuttur.
• -Posterior üretral valv (PUV): Üretrada (idrar torbasından sonraki dışa açılan idrar yolu) idrar akışını engelleyen yaprakçıklar mevcuttur. PUV ile beraber genellikle iki taraflı vezikoüreteral reflü de mevcuttur. PUV olan hastalarda hem etkilenen üretranın üst kısmında, hem mesane ve üreterlerde hem de böbrek pelvisinde genişleme görülebilir.

NASIL TANI KONUR?

• -Anne karnında hidronefroz saptanan bebeklerde doğumdan sonra yapılan ultrasonlarda da hidronefroz devam ediyorsa altta yatan nedene yönelik ileri tetkikler yapılır.
• -Doğum öncesi tanı almamış bebekler de, ateşli veya ateşsiz tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu saptanmışsa idrar yollarında sorun olup olmadığı açısından araştırılmalıdır. Küçük bebelere tanı koymak zor olabilir. Bazen idrar yolu enfeksiyonunun tek bulgusu ateştir. Bu nedenle özellikle nedeni bilinmeyen ateş şikayeti olan bebeklere idrar yolu enfeksiyonu yönünden araştırılmalıdır.
• -Daha büyük çocuklarada idrar yaparken ağrı, yanma, idrar renginde değişiklikler, karın ağrısı, yan ağrısı, bulantı ve kusma gibi idrar yoluenfeksiyonubulgusu olacak ikayetler görülebilir. Çocuğunuzda 2’den fazla tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu varsa hidronefroz nedenleri açısından araştırılmalıdır. Tanıda ultrasonografi, ilaçlı filmler ve sintigrafi gibi teknikler kullanılır.

AMELİYAT GEREKLİ MİDİR?

• -Üreteropelvik bileşke darlığı: Hastalar takipte sık idrar yolu enfeksiyonu ve böbrek fonksiyonlarında azalma saptanmazsa obstrüksiyonun derecesine de bağlı olarak cerrahisiz takip edilmeye devam edilebilir.
• -Üretero-vezikal bileşke darlığı: Genellikle ciddi tıkanıklık mevcuttur ve böbreklerde de şiddetli genişleme mevcuttur. Hastalar uygun yaşa geldiklerinde mesane boyutu cerrahiye uygun hale geldiğinde beklenmeden ameliyat edilmelidir.
• -Posterior üretral valv: Her iki böbreklerde genişleme ve hasar söz konusu olduğundan tespit edilir edilmez cerrahi olarak tedavi edilmesi gerekir.

AMELİYAT NASIL YAPILIR?

• Üretero-pelvik bileşke darlığı: Kapalı veya açık yöntemle yapılabilir. Böbrek pelvisi çıkışındaki dar olan kısım genellikle genişlemiş pelvisin bir kısmıyla beraber çıkarılarak üreter ve pelvis tekrar birbirine dikilir. Bu esnada böbrekten mesaneye uzanan bir kateter yerleştirilir. Bu kateter ameliyattan 3 hafta sonra sistoskopi(kameralı bir boru ile dış idrar yolundan idrar torbasına girilerek) ile çıkarılır. Dış idrar yolundan mesaneye de sonda yerleştirilir.
• Üretero-vezikal bileşke darlığı: İdrar torbası açılarak dar olan üreter ağızları serbestlenir ve çıkarılır. Üreterler  hazırlanan tünelden geçirilerek geniş bir şekilde tekrar meseneye dikilir. Üreter ağızlarına ve mesaneya birer sonda yerleştirilir.
• Posterior üretral valv: Üretraya sistoskop ile girilerek üretra içindeki yaprakçıklar kesilir. Hasta bu işlem yapılamayacak kadar küçükse mesanesi karın duvarına küçük bir delikle birleştirilerek idrar akışı sağlanır. Üretraya veya mesane karınla ağızlaştırılan yere sonda konularak ameliyat bitirilir.
• Bu ameliyatların hepsi Göztepe Çocuk Cerrahisi ekibi tarafından başarıyla yapılmaktadır.

AMELİYAT SONRASI BİZİ NELER BEKLİYOR?

• -Üretero-pelvik darlık: Ameliyat sonrası hasta çocuk cerrahisi servisinde takip edilir. İdrar sondası24-48 saat içinde çıkarılır. Tam beslenmeye geçen ve ek sorunu olmayan hasta bakım önerileri anlatılıp Göztepe çocuk cerrahisi ve çocuk nefroloji kontrollerine çağırılarak taburcu edilir.
• -Üretero-vezikal darlık: Hasta çocuk cerrahisi servisine alınarak takip edilir. 7-10 gün içinde önce üreterlerdeki daha sonra ise mesanedeki sondalar çekilir. Beslenmesinde, ameliyat yerinde sorunu olmayan hasta bakım önerileriyle Göztepe çocuk cerrahisi ve çocuk nefroloji  poliklinik kontrollerine çağırılarak taburcu edilir.
• -Posterior üretral valv: Hasta ameliyat sonrası çocuk cerrahisi servisine alınarak Yerleştirilen sonda 24-48 saat içinde çıkarılır. Posterior üretral valv nedeniyle mesanede kalıcı bozukluk gelişebileceği için soda çıkarıldıktan sonra idrarı boşaltmak için temiz aralıklı kateterizasyon (TAK) yapmak gerekebilir. Hastaya nasıl TAK yapılacağı öğretildikten sonra bakım önerileri anlatılır ve Göztepe çocuk cerrahisi ve çocuk nefroloji polikliniklerine kontrole çağırılarak taburcu edilir. PUV’lu hastalarda genellikle veziko-üreteral reflü hastalığı da bulunur ve buna yönelik 2. bir ameliyat olmaları gerekebilir.

AMELİYATIN OLASI KOMPLİKASYONLARI NELERDİR ?

• -Üretero-pelvik bileşke darlığı:
• Ameliyattan sonra ameliyat bölgesinde şişlik görülebilir. Bu durum geçicidir.
• Ameliyat bölgesinde kanama veya kan birikmesi (hematom) oluşabilir.
• Ameliyat bölgesi enfekte olabilir (mikrop kapabilir).
• Ameliyat yerinden fıtık gelişebilir.
• Hasta idrar yolu enfeksiyonu geçirmeye devam edebilir.
• Üretero-pelvik bölgede tekrar darlık gelişebilir.
• Üretero-pelvik bileşkede darlık olmamasına rağmen idrar akışında sorunlar yaşanabilir.
• -Üretero-vezikal bileşke darlığı: Ameliyattan sonra ameliyat bölgesinde şişlik görülebilir. Bu durum geçicidir.
• Ameliyat bölgesinde kanama veya kan birikmesi (hematom) oluşabilir.
• Ameliyat bölgesi enfekte olabilir (mikrop kapabilir).
• Ameliyat yerinden fıtık gelişebilir.
• Hasta idrar yolu enfeksiyonu geçirmeye devam edebilir.
• Üretero-vezikal bölgede ameliyat sonrasında darlık gelişebilir ve tekrar ameliyat olması gerekebilir.